Blog

2010-07-12

Demos + cratos

Gdy obywatele rządzą swoim państwem, a źródło prawa stanowi wola większości, którą wyrażają jej przedstawiciele, ustrój ten nosi miano demokracji.

Klasyczny pogląd na demokrację zakłada wybór władzy w wolnych wyborach, w których wziąć udział mogą wszyscy obywatele. W demokratycznym państwie prawa, prawo winno być stanowione jawnie i być przestrzegane. Dla demokracji wartością nadrzędną jest człowiek, wolny w swoich poglądach, sposobie ich wyrażania i wolny od dyskryminacji. Dostępność do sfery politycznej jest bez ograniczeń, przestrzegana jest suwerenność narodu, gwarantowana jest reprezentatywność poglądów i możliwość zrzeszania się w partie polityczne. Sprawujący władzę cyklicznie potwierdzają swą legitymację w wyborach powszechnych, a rządzący sprawdzani są poprzez wzajemne kontrolowanie się ośrodków władzy, jak i wyspecjalizowane instytucje. W państwie tym prawa i wolności człowieka podlegają ochronie przed nadmierną i nieuzasadnioną ingerencją władzy.

Przejawem silnej i odpowiedzialnej demokracji jest powszechność udziału obywateli w wyborach władzy. Frekwencja jest zarówno wskaźnikiem świadomości obywatelskiej, jak i wyrazem zaufania i zadowolenia z rządzących przez rządzonych. W Polsce poziom frekwencji waha się średnio między 40 a 50 proc. Badania wskazują, że w naszym kraju aktywna grupa obywateli stanowi ciągle mniej niż połowę populacji. Kilkadziesiąt procent stanowią głosujący od czasu do czasu, a średnio co siódmy Polak nigdy nie uczestniczył w żadnych wyborach.

Głosujący od niegłosujących różnią się w naszym kraju wykształceniem, wiekiem i częstotliwością praktyk religijnych. Częściej głosują lepiej wykształceni, osoby starsze i stosujące praktyki religijne.

Absencja wyborcza w Polsce musi budzić niepokój, a bierność dotyczy wszystkich grup głosujących, lecz w szczególności ludzi młodych. Obawy związane są nie tylko z możliwością utrwalenia się tendencji nieinteresowania się wyborami, lecz także zwiększaniem się braku wiedzy na temat demokracji i jej znaczenia, pogłębianiem się braku poszanowania dla powinności i obowiązków obywatelskich, a także alienowaniem się polityki od potrzeb i oczekiwań społecznych.

Przed nami wybory samorządowe - wybory o największym znaczeniu dla społeczności lokalnych. To władza lokalna ma za zadanie zaspakajać potrzeby społeczności gminnej. W tych wyborach, jak w żadnych innych, osoby sprawujące władzę są znane i są blisko przeciętnego obywatela. Działanie na rzecz zwiększenia frekwencji w wyborach jest zadaniem stojącym przed edukacją. Nauczyciele winni rozwijać w ludziach młodych postawy krytyczne (przecież życie bez refleksji nie jest warte przeżycia), przeciwdziałać fundamentalizowaniu się postrzegania i rozumienia świata, a także brania na siebie odpowiedzialności za otaczającą nas, bliższą i dalszą rzeczywistość. Podstawa programowa zawiera treści związane z kształceniem obywatelskim, warto więc – mając w pamięci słowa Churchilla, iż demokracja jest najgorszą forma rządu, jeśli nie liczyć wszystkich innych form, których próbowano od czasu do czasu – skutecznie podjąć wysiłek edukacyjny i skuteczniej zwiększać poziom świadomości praw i obowiązków obywatelskich u młodych Polaków. Warto wspólnie dążyć do tego, by rządy ludu stały się faktem, a nie deklaratywną zasadą.